tic disorder သည် အော်တီဇမ် (Autism Spectrum Disorder - ASD) နှင့် ADHD (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) ရှိသည့် ကလေးများတွင် ပိုမိုတွေ့ရှိနိုင်ပါတယ်။ အော်တီဇင်နှင့် ADHD ရှိသည့် ကလေးများသည် tic disorder ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများပါတယ်။ ဤအခြေအနေများသည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် တွဲဖက်၍ ဖြစ်ပေါ်တတ်ပြီး၊ အောက်ပါအတိုင်း ဆက်စပ်မှုများ ရှိပါတယ်။
---
1. Tic Disorder နှင့် ADHD ဆက်စပ်မှု
- ADHD ရှိသည့် ကလေးများတွင် tic disorder ဖြစ်နိုင်ခြေ ၁၀% မှ ၂၀% အထိ ရှိနိုင်ပါတယ်။
- ADHD ရှိသည့် ကလေးများသည် စိတ်တက်ကြွမှု မြင့်မားခြင်း၊ စိတ်ဖိစီးမှု များခြင်းတို့ကြောင့် tic များ ပိုဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
- ADHD အတွက် ပေးသည့် ဆေးဝါးများ (ဥပမာ - stimulant medications) သည် tic များကို ပိုဆိုးစေနိုင်သော်လည်း၊ လေ့လာမှုများအရ ဤဆေးများသည် tic များကို တိုက်ရိုက် မဖြစ်စေပါ။
---
2. Tic Disorder နှင့် အော်တီဇမ် (Autism) ဆက်စပ်မှု
- အော်တီဇမ် ရှိသည့် ကလေးများတွင် tic disorder ဖြစ်နိုင်ခြေ ၆၆% မှ ၂၀% အထိ ရှိနိုင်ပါတယ်။
- အော်တီဇမ် ရှိသည့် ကလေးများသည် ထပ်ခါထပ်ခါ လုပ်တတ်သည့် အပြုအမူများ (repetitive behaviors) နှင့် tic များကို ခွဲခြားရန် ခက်ခဲနိုင်ပါတယ်။
- အော်တီဇမ် ရှိသည့် ကလေးများတွင် စိတ်ဖိစီးမှု၊ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကြောင့် tic များ ပိုဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
---
3. Tic Disorder ၏ အဓိက လက္ခဏာများ
Tic disorder သည် အော်တီဇင်နှင့် ADHD ရှိသည့် ကလေးများတွင် အောက်ပါလက္ခဏာများ ပြသနိုင်ပါတယ်:
- Motor Tics : မျက်လုံးမှိတ်ခြင်း၊ မျက်နှာကို ရွေ့ခြင်း၊ ခေါင်းလှည့်ခြင်း၊ ပခုံးရွေ့ခြင်း။
- Vocal Tics : နှာချေသံကဲ့သို့ အသံများ ထွက်ခြင်း၊ စကားလုံးများ ထပ်ခါထပ်ခါ ပြောခြင်း။
---
4. ကုသမှုနည်းလမ်းများ
အော်တီဇင်နှင့် ADHD ရှိသည့် ကလေးများတွင် tic disorder ကို အောက်ပါနည်းလမ်းများဖြင့် ကုသနိုင်ပါတယ်:
1. အပြုအမူဆိုင်ရာ ကုထုံးများ :
- Habit Reversal Training (HRT) : Tic များကို ထိန်းချုပ်ရန် သင်ကြားပေးခြင်း။
- Comprehensive Behavioral Intervention for Tics (CBIT) : Tic များကို လျှော့ချရန် နည်းလမ်းများ သင်ကြားပေးခြင်း။
2. ဆေးဝါးများ :
- Tic များ ပြင်းထန်ပါက alpha-2 agonists (ဥပမာ - clonidine) သို့မဟုတ် antipsychotics (ဥပမာ - risperidone) ပေးနိုင်ပါတယ်။
3. လူနေမှုပုံစံ ပြောင်းလဲခြင်း :
- စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချခြင်း။
- အိပ်ရေးဝအောင် အိပ်ခြင်း။
- Tic များကို ပိုဆိုးစေသော အကြောင်းရင်းများကို ရှောင်ရှားခြင်း။
---
5. ဘယ်အချိန်မှာ ဆရာဝန်နဲ့ ပြသင့်လဲ?
- Tic များသည် နေ့စဉ်ဘဝကို ထိခိုက်စေပါက။
- Tic များသည် ပြင်းထန်လာပါက။
- Tic များကြောင့် စိတ်ဖိစီးမှု သို့မဟုတ် စိတ်အနှောင့်အယှက် ဖြစ်လာပါက။
ဤအခြေအနေများတွင် ကလေး၏ ကျန်းမာရေးကို စောင့်ကြည့်ပြီး အာရုံကြောပညာရှင် (neurologist) သို့မဟုတ် စိတ်ရောဂါဆရာဝန် (psychiatrist) နှင့် ပြသပြီး အကြံဉာဏ်ရယူသင့်ပါတယ်။
(Due to technical issues, the search service is temporarily unavailable.)
Vocal tics နှင့် motor tics ရှိသည့် ကလေးများကို အိမ်တွင် ကူညီပေးရန် အောက်ပါနည်းလမ်းများကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ ဤနည်းလမ်းများသည် tics များကို လျှော့ချရန် ကူညီပေးနိုင်ပြီး၊ ကလေး၏ စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချကာ ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဘဝအရည်အသွေးကို ရရှိစေနိုင်ပါတယ်။
---
1. စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချခြင်း
- အကြောင်းရင်း : စိတ်ဖိစီးမှု၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုနှင့် စိတ်လှုပ်ရှားမှုများသည် tics များကို ပိုဆိုးစေနိုင်ပါတယ်။
- ဘာလုပ်ပေးမလဲ :
- ကလေးကို စိတ်ဖိစီးမှုလျှော့ချနိုင်သည့် နည်းလမ်းများ သင်ပေးပါ (ဥပမာ - နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း အသက်ရှူခြင်း၊ တရားထိုင်ခြင်း)။
- ကလေး၏ နေ့စဉ်လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်ကို ပုံမှန်ဖြစ်အောင် ထိန်းသိမ်းပါ။
- ကလေးအား အနားယူချိန်ပေးပါ။
---
2. Tics များကို လျစ်လျူရှုခြင်း
- အကြောင်းရင်း : Tics များကို အလွန်အမင်း သတိထားမိခြင်းသည် ကလေးကို စိတ်ဖိစီးစေနိုင်ပါတယ်။
- ဘာလုပ်ပေးမလဲ :
- Tics များကို သဘာဝအတိုင်း လက်ခံပါ။
- ကလေးကို tics များကြောင့် အပြစ်မတင်ပါနှင့်။
- Tics များကို အာရုံမစိုက်ဘဲ၊ ကလေး၏ အပြုသဘောဆောင်သော အပြုအမူများကို ချီးကျူးပါ။
---
3. အပြုအမူဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းများ
- Habit Reversal Training (HRT) :
- Tics များကို ထိန်းချုပ်ရန် နည်းလမ်းများ သင်ပေးပါ။
- ဥပမာ: မျက်လုံးမှိတ်ခြင်းကို ထိန်းချုပ်ရန်၊ ကလေးကို မျက်လုံးကို ဖြည်းဖြည်းချင်း မှိတ်ခိုင်းပါ။
- Competing Response :
- Tic ဖြစ်နိုင်သည့် အချိန်တွင်၊ အခြားသော လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုကို လုပ်ခိုင်းပါ (ဥပမာ - လက်ကို ဖြေးဖြေးချင်း ဆုပ်ကိုင်ခိုင်းခြင်း)။
---
4. လူနေမှုပုံစံ ပြောင်းလဲခြင်း
- အိပ်ရေးဝအောင် အိပ်စေခြင်း :
- အိပ်ရေးပျက်ခြင်းသည် tics များကို ပိုဆိုးစေနိုင်ပါတယ်။
- ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော အစားအစာများ ကျွေးခြင်း :
- သကြားနှင့် ကဖိန်းဓာတ်များသော အစားအစာများကို ရှောင်ခိုင်းပါ။
- ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု လုပ်ခိုင်းခြင်း :
- လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်းသည် စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။
---
5. မိသားစု၏ ပံ့ပိုးမှု
- ကလေးကို နားလည်မှုပေးပါ :
- Tics များသည် ကလေး၏ ထိန်းချုပ်မှုအပြင်မှ ဖြစ်ကြောင်း နားလည်ပေးပါ။
- ပံ့ပိုးမှုပေးပါ :
- ကလေးကို စိတ်အားတက်ကြွစေသော စကားများ ပြောပါ။
- ဆရာဝန်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပါ :
- လိုအပ်ပါက ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ကာ ကုသမှုခံယူပါ။
---
6. ဆရာဝန်နှင့် ပြသရန် လိုအပ်သည့် အခြေအနေများ
- Tics များသည် နေ့စဉ်ဘဝကို ထိခိုက်စေပါက။
- Tics များသည် ပြင်းထန်လာပါက။
- Tics များကြောင့် ကလေးသည် စိတ်ဖိစီးမှု သို့မဟုတ် စိတ်အနှောင့်အယှက် ဖြစ်လာပါက။
---
ဤနည်းလမ်းများကို အသုံးပြုပြီး ကလေး၏ tics များကို အိမ်တွင် ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။ ပိုမိုသိရှိလိုပါက မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
